Rashida Shaikenova, Kazakistan turizm sektörünün önde gelen isimlerinden biri. Kazakistan Turizm Derneği (KTA) Direktörü ve Kazakistan Otelciler ve Restorancılar Derneği (KAGiR) Başkanı olarak turizm ve konaklama alanlarında geniş deneyime ve derin bir bakış açısına sahip. Bu yazıda Rashida Shaikenova, 2025 sezonuna dair profesyonel gözlemlerini bizlerle paylaşıyor, pazar risklerini değerlendiriyor ve seyahat acenteleri ile otelcilere yönelik pratik öneriler sunuyor. En çok talep gören destinasyonlar hangileri? Dijitalleşme oyunun kurallarını nasıl değiştiriyor? Günümüz turizm profesyonelleri hangi becerilere sahip olmalı?

Sektörün önde gelen uzmanlarından birinin görüşlerini bu özel röportajımızda okuyabilirsiniz.

2025 yılı, Kazakistan turizm pazarı için yeni bir dönüm noktasıdır. Çin Turizm Yılı ilanı, Asya’ya yönelik hem gelen hem giden seyahatleri güçlendirmiştir. 84 ülkeye uygulanan vizesiz seyahat ve açık semalar politikası ulaşım erişimini önemli ölçüde artırmış; ülkenin ana hava ulaşım merkezleri olan Nur-Sultan ve Almatı, onlarca destinasyona doğrudan uçuşlar sunar hale gelmiştir. Bu sezon, Asya ülkeleri turizmde rekor düzeyde büyüme kaydederek küresel eğilimlere yön vermektedir. En popüler destinasyonlar ise şöyle: Tayland – egzotik kültür, lüks plajlar ve köklü gelenekleriyle dikkat çekiyor; Vietnam – uygun fiyatlı seçenekler, etkileyici doğa ve otantik deneyimler sunuyor; Bali (Endonezya) – üst segment tatil, doğa harikaları ve spiritüel atmosfer arayanların tercihi; Sri Lanka – plaj tatili, doğal güzellikler ve kadim kültürel mirasın mükemmel bir birleşimi; Japonya – ileri teknoloji ile geleneksel yaşam tarzını harmanlayan yapısıyla farklı bir deneyim sunuyor.

Bu destinasyonlar, seçici turistlerin beklentilerini karşılayarak turizm pazarında yeni bir yön belirlemekte.

Sürdürülebilir gelişim ve bilinçli tüketim, günümüz turizm endüstrisinin merkezinde yer almaktadır. Aynı zamanda, tüm hizmetlerin dahil olduğu (all inclusive) tatil anlayışı da hâlâ rağbet görmekte; çünkü turistlerin ek harcama kaygısını ortadan kaldırmaktadır.

Turist tercihlerinde de belirgin bir değişim yaşanıyor; artık kalabalık başkentler yerine daha az bilinen destinasyonlar tercih ediliyor. Örneğin, Fransa’daki Reims ve İtalya’daki Brescia, Paris ve Milano’nun yerini almaya başladı.

Dizi ve film turizmi ise büyük bir yükselişte. Yüzüklerin Efendisi filmlerinin çekildiği Yeni Zelanda ile The Witcher dizisinin geçtiği Doğu Avrupa lokasyonları, hayranların yoğun ilgisini çekiyor. Yeni yapımların piyasaya çıkmasıyla bu ilgi daha da artıyor.

Ayrıca doğal fenomenlere olan ilgi de oldukça yoğun: İskandinavya’daki Kuzey Işıkları ve Maldivler’in fosforlu plajları turistleri cezbediyor.

Bu arada dijitalleşme de yeni bir seviyeye ulaşmış durumda: Instagram ve TikTok, anlık tur rezervasyonlarının yapıldığı gerçek satış platformlarına dönüşmüş vaziyette.

Kazakistanlı turistler artık deneyimli seyahatçilerdir diyebiliriz; hizmet kalitesini ve alınan hizmetin karşılığını iyi biliyorlar. Plaj tatilleri, sağlık ve wellness turizmi ile zengin kültürel/gezi programları öne çıkan tercihleri arasında. Uluslararası partnerler, Kazakistanlı turistlerin meraklı ve dost canlısı olduğunu vurguluyor.

Çoğu Kazakistanlı, uygun fiyatlı turları tercih etse de kalite farkının ayrımında. Pazarda özellikle iki ana grup öne çıkıyor: Üst düzey hizmete sınırsız ödeme yapmaya hazır olanlar ile fiyat-kalite dengesini arayanlar.

Ayrı bir segment ise 35 yaş altı gençlerden oluşuyor. Bu grup, en ucuz seçenekleri tercih ediyor ve seyahatlerini online platformlar üzerinden bireysel olarak planlıyor. VIP turistler pazarın yaklaşık %1’ini, bireysel genç gezginler ise %5–6’sını oluşturuyor.

Modern turizm pazarı, profesyonel analiz gerektiren çeşitli zorluklarla karşı karşıya. Özellikle ulaşım kapasitesinin yetersizliği (talebin arzı aşması), zaman içinde piyasa tarafından dengeleniyor. Taşımacılık hizmetleri, özellikle sezonluk popüler rotalarda, giderek turist beklentilerine daha uygun hale geliyor. Açık semalar politikası, yeni uluslararası havayollarını çekmeye devam ediyor ve havayolları arasında rekabeti artırıyor. Yakın gelecekte EastarJet, SpiceJet ve T’way Air gibi düşük maliyetli havayollarının pazara girmesi bekleniyor; bu gelişme, hem fiyatların istikrarını sağlayacak hem de uçuş rotalarının genişlemesine katkı sunacaktır.

Güvenlik kaynaklı uçuş kısıtlamaları ise hâlâ önemli bir risk oluşturmaktadır. Uluslararası güzergâhlardaki sınırlamalar, turist akışını azaltabilir ve Kazakistan’ın rekabet gücünü olumsuz etkileyebilir. Ancak hava bağlantılarının aktif şekilde geliştirilmesi ve açık semalar politikasının sürdürülmesi, bu risklere karşı güçlü bir koruma sağlamaktadır.

Vize konusu ise uygulanan liberalleşme politikaları sayesinde giderek daha az sorunlu hale gelmektedir. Tayland ile 24 Şubat 2025 itibarıyla yürürlüğe giren vizesiz seyahat anlaşması da dâhil olmak üzere birçok ülkeyle yapılan bu tür anlaşmalar, yabancı turistlerin ülkeye girişini büyük ölçüde kolaylaştırmaktadır. Bu politika sadece idari engelleri azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda turist sayısını artırıyor ve Kazakistan’ın küresel turizm arenasındaki konumunu güçlendiriyor.

Kazakistan Cumhuriyeti’nin turizm faaliyetlerine ilişkin mevzuatına göre, seyahat acenteleri, gezginler ile tur operatörleri arasında aracılık görevini üstlenmektedir. Bu sistemde, otel yönetimiyle birebir temas kurmak, seyahat acenteleri için birincil görev değildir. Onların temel sorumlulukları; sözleşme yükümlülüklerinin yerine getirilmesini sağlamak, müşterilere tur paketleri hakkında tam bilgi vermek ve tur operatörlerinin hazırladığı hizmetlerle ilgili profesyonel danışmanlık sunmaktır.

Buna karşılık, seyahat programlarını doğrudan hazırlayan tur operatörleri için oteller ve diğer hizmet sağlayıcılarla doğrudan iş ilişkileri kurmak stratejik öneme sahiptir. Bu ilişkiler, iş birliği koşullarını, ürün kalitesini ve pazardaki rekabet gücünü belirler.

Müşteri kazanımı ve veri tabanı yönetimi konularında sürekli mesleki gelişim, seyahat acenteleri için giderek daha kritik hale gelmektedir. Hızla değişen turizm pazarında ve artan rekabet ortamında, profesyonellerin sürekli eğitim alması gerekmektedir. Bu eğitimler; modern satış tekniklerini öğrenmek, müşteri odaklı hizmet anlayışını geliştirmek, kişiselleştirilmiş çözümler üretmek ve müşteri deneyimini artırmak gibi unsurları içermelidir. Ayrıca dijital araçların etkin şekilde kullanılması, müşteri portföyü yönetimi açısından hayati önem taşımaktadır.

KTA ve KAGiR, sektörel etkinliklerin düzenlenmesinde ve yürütülmesinde aktif rol oynamaktadır. Kazakistan’ın büyük şehirlerinde gerçekleştirilen uluslararası turizm ve konaklama forumlarının organizasyonunda önemli bir deneyime sahiptir. Geniş bir uzman havuzuna sahip olan bu kurumlar, aynı zamanda alanında eğitmen olarak faaliyet gösteren birçok üyeye sahiptir. Atölye çalışmaları ve partner toplantılarına düzenli katılım, bilgi paylaşımı ve profesyonel gelişim açısından büyük katkı sağlamaktadır.

Pandemi döneminden beri popülerliğini sürdüren çevrimiçi formatlar, kolay erişilebilirlikleri sayesinde hâlâ yaygın olsa da, sektör yavaş yavaş yüz yüze etkinliklere yönelmektedir. Fiziksel buluşmalar, katılımcılara iletişimin doğal enerjisini hissetme, daha güçlü iş ilişkileri kurma ve profesyonel konulara derinlemesine odaklanma imkânı sunmaktadır.

KTA, her iki formatın avantajlarını birleştiren hibrit bir etkinlik stratejisi izlemektedir. Bu yaklaşım, yerel ve uluslararası aktörlerin katılımına imkân sağlayarak kapsayıcı bir bilgi paylaşım platformu sunmaktadır. Günümüz koşullarında bu model, profesyonel topluluğun farklı ihtiyaçlarını karşılamada etkili olduğunu kanıtlamıştır.

Turizm ve konaklama sektöründe, insan ilişkileri ve atmosferin belirleyici rol oynaması nedeniyle, yüz yüze görüşmelerin önemi büyüktür. Bu nedenle etkinlik planlamasında, dijital ve geleneksel formatlar arasında dengeli bir yaklaşım benimsenmektedir.

Günümüz turizminde kısa video formatları güçlü bir pazarlama aracına dönüşmüştür. Görsellikleri ve dinamizmleri sayesinde özellikle sosyal medyadaki genç kitleyle etkili bir etkileşim kurmaktadırlar.

KTA, bu formatlara yönelik mesleki eğitimlere özel önem vermektedir. Eğitim programlarına dahil edilen ilgili modüller sayesinde, seyahat acenteleri modern dijital araçları etkili şekilde kullanmayı öğrenmektedir. Bu da onların pazara daha hızlı tepki vermelerine, konumlarını güçlendirmelerine ve müşteriyle uzun vadeli ilişkiler kurmalarına yardımcı olmaktadır.

Günümüzün turizm yöneticisi, çoklu platform çözümler konusunda yetkin olmalıdır. Bu bağlamda en önemli araçlardan biri, turizm profesyonellerinin işini büyük ölçüde kolaylaştıran çok fonksiyonlu bir platform olan HelloOtel’dir.

Yeni nesil uzman, hem geleneksel satış kanallarında hem de dijital pazarlama çözümlerinde yetkin, çok yönlü bir profesyonel olmalıdır.